Qorunan Açıqlıq

Azərbaycanda qorunun ərazilərə daxildir: Azərbaycan Dövlət Qoruqları (11) Azərbaycanın Milli Parklar (8) Azərbaycanın Dövlət Oyun Qoruqları (24) Azərbaycan 9 iqlim qurşağında yerləşir. Burada 4500-ə yaxın bitki növü vardır ki, onlarında 240 endemik və reliktdir. Həmçinin 140 isə nəsli kəsilməkdə və qorunandır. Faunalardan 107 məməlilər, 394 quşlar, 54 sürünən, 9 amfibiyalar, 14000 həşərat və təxminən 108-i balıqlardır. İlk qoruqlar 1930-cu ildə Azərbaycanda yaradılmağa başlayır. Onlar Göygöl, Zaqatala və Gizildağdır. 1969-cu ildə təbiəti qorumaq üçün qanun qəbul edilir. Sonra 7 qoruqda onlara əlavə edilir: Şirvan, Bəsitçay, Qarayazı, Ağgöl, İsmayıllı, İlisu və Altıağac. Ümumilikdə Azərbaycan ərazisinin 10,3% qorunur.

Estoniyanın qorunan əraziləri 21 aprel 2004-cü ildə Estoniya parlamenti tərəfindən qəbul edilmiş və 10 May 2004-cü ildə qüvvəyə minmiş Təbiəti Mühafizə Qanunu (est. Looduskaitseseadus) tənzimlənir. == Mühafizə olunan ərazilər == Qanuna görə, qorunan ərazilərə insan fəaliyyəti ilə dəyişdirilməyən bir vəziyyətdə saxlanılan və ya təbii mühitin qorunub saxlanıldığı, bərpa edildiyi, tədqiq edildiyi və ya tanıdıldığı yerlər və xüsusi tələblərə əsasən istifadə olunan ərazilər daxildir. Aşağıdakılar qorunan ərazilərdir: Milli parklar Təbiəti mühafizə sahələri Təbiət parkları §10.1-də göstərilir: Sahə Respublika Hökumətinin qərarı ilə mühafizə olunan ərazi və ya xüsusi mühafizə zonası kimi mühafizə altına verilir. Bundan əlavə, qanun yaşayış yerlərinin qorunması üçün müəyyən edilmiş, qorunması üçün planlaşdırılan fəaliyyətlərin təsiri qiymətləndirildiyi və yaşayış yerlərinin əlverişli qorunma vəziyyətinə zərər verə biləcək fəaliyyətlərin qadağan olunduğu aşağıdakı xüsusi mühafizə sahələrini elan edir: Ciddi təbiət qoruğu (§ 29) Xüsusi idarəetmə zonası (§ 30) Məhdud idarəetmə zonası (§ 31) Estoniya SSR -nin dövründə zapovedniklər ("elmi təbiət qoruğu") kateqoriyasına aid edilən beş qorunan ərazi mövcud idi: Vilsandi, Viidumäe, Endla, Nigula və Matsalu. === Milli parklar === Milli park — təbii mühitin, landşaftların, mədəni irsin qorunması, qorunması, bərpası, tədqiqi və tətbiqi, qorunan ərazinin ətraf mühitindən balanslı istifadə edilməsi üçün nəzərdə tutulmuş mühafizə olunan ərazidir. Estoniyanın milli parkları aşağıdakılardır: Şimali Estoniyanın sahil mənzərələrinin təbii və mədəni irsinin qorunması üçün nəzərdə tutulmuş Lahemaa Milli Parkı; Cənubi Estoniyanın dağlıq morena landşaftının təbii və mədəni irsinin qorunması üçün nəzərdə tutulmuş Karula Milli Parkı; Estoniyanın keçid zonasının təbii və mədəni irsinin qorunması üçün nəzərdə tutulmuş Soomaa Milli Parkı; Qərbi Estoniya arxipelaqının sahil mənzərələrinin təbii və mədəni irsinin qorunması üçün nəzərdə tutulmuş Vilsandi Milli Parkı; Qərbi Estoniyanın xarakterik biotik icmalarının və Vyainameri dəniz bölgəsinin təbii və mədəni irsinin qorunması üçün nəzərdə tutulmuş Matsalu Milli Parkı; 2018-ci ildə qurulmuş Alutaqus Milli Parkı; Milli parkda ciddi təbiət qoruqları, xüsusi idarəetmə zonaları və məhdud idarəetmə zonaları mövcuddur. === Təbiəti mühafizə sahəsi === Təbiəti mühafizə sahəsi — təbii mühitin qorunması, bərpası, tədqiqi və tətbiqi üçün nəzərdə tutulmuş mühafizə olunan ərazidir. Təbiəti mühafizə zonasında mümkün zonalar sərt təbiət qoruğu, xüsusi idarəetmə zonası və məhdud idarəetmə zonasıdır. === Landşaftın qorunması sahəsi (təbiət parkı) === Landşaft qoruma sahəsi — qorunan ərazinin landşaftlarının qorunması, bərpası, tədqiqi, tətbiqi və istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuş bir sahədir.

Cənubi Qafqaz millətllərindən olan Gürcüstan, ətraf mühit, mədəni və ya buna bənzər dəyərlərinə görə qorunan bir neçə qorunan əraziyə sahibdir. Bunlardan ən qədimi - indi Laqodexi qoruğu kimi ərazilər tanınır - Gürcüstanın Rusiya imperiyasının tərkibində olduğu 1912-ci ilə təsadüf edir. Gürcüstanın qorunan ərazilərinin ümumi sahəsi 511,123 hektardır, bu ölkə ərazisinin təqribən 8.33% -ni təşkil edir. Mühafizə olunan ərazilərin ümumi sayı - 90. Gürcüstanda 14 sərt təbiət qoruğu, 11 milli park, 18 idarə olunan təbiət qoruğu, 40 təbii abidə və 2 qorunan landşaft var. Sərt təbiət qoruqları 140,672 ha, milli parklar isə 276,724 ha ərazini əhatə edir. 2014-cü ildə ziyarətçilərin ümumi sayı 279.000 nəfəri keçdi.

Poda Qorunan Təbiət Ərazisi — 1989-cu ildə Bolqarıstan Su və Ətraf Mühit Nazirliyi tərəfindən qorunan ərazi elan edildi. Bura Bolqarıstanda qeyri-hökumət təşkilatı və qeyri-Hökumət qorumaları cəmiyyəti olan Bolqar Quşları Müdafiə Cəmiyyəti (ing. Bulgarian Society for the Protection of Birds)(BSPB) tərəfindən tamamilə idarə olunan və ilk qorunan ərazidir. BSPB, Nazirlər Kabinetinin İdarəetmə Planı tərəfindən qəbul edilən fəaliyyətləri hazırlayır və həyata keçirir, lakin maliyyəsini giriş haqlarından, satılan hədiyyələrdən və verilən fondlardan alır. Cəmiyyət tənzimləmə vasitəsilə təbiətin qorunması, ekoloji təhsil və ekoturizm üçün davamlı bir model olmağı hədəfləyir. Bolqarıstanın cənub-şərqi Qara dəniz sahilindəki liman şəhəri Burqasdan cənubda yerləşən Poda, Qara dəniz və üç böyük göl – Vaya gölü, Mandra gölü və Atanasovsko gölü ilə əhatə olunmuşdur. Poda ilə qorunan ərazi ilə yanaşı, Burqaz gölləri adlanan böyük bir bataqlıq ərazisini meydana gətirirlər. Şərqi Avropa köçəri yolundan istifadə edən köçəri quşların çoxu üçün Via Pontika istirahət stansiyası olaraq bioloji əhəmiyyətli bir sahədir. 2002-ci ildə Poda Ramsar Konvensiyasına əsasən beynəlxalq əhəmiyyətli su-bataqlıq ərazilərinin Ramsar siyahısına daxil edildi. Nisbətən kiçik bir ərazini tutmasına baxmayaraq, Poda qorunan ərazisində 265 quş növü müşahidə edilmişdir.

MRAP (ing: Mine Resistant Ambush Protected), ABŞ tərəfindən hazırlanmış zirehli, minaya davamlıdır və pusquya qarşı effektiv müdafiə təmin edən döyüş maşınıdır. Yol kənarında yerləşdirilmiş bombalardan içərisindəki şəxsi heyətini qorumaq üçün “V” şəkilli bir gövdəsi olan yüksək şassili nəqliyyat vasitələri, gərgin münaqişə regionlarına belə təhlükəsiz şəkildə şəxsi heyəti çatdıra və ya şəxsi heyəti həmin yerdən çıxartmağı təmin edə bilirlər. Fərqli növləri vardır: 4x4 və 6x6. Avtomobilin çəkisi və ölçüləri nəzərə alınmaqla 3 ayrı kateqoriyaya bölünür. Türkiyə Silahlı Qüvvələri tərəfindən istifadə olunan MRAP vasitələri BMC Sanayi ve Ticaret A.Ş. və Nurol Holdinq tərəfindən istehsal olunur.

Mali me Qropa-Bize-Martaneş qorunan landşaftı (alb. Peizazhin e Mbrojtur Mali me Gropa-Bizë-Martanesh ) ― Albaniyanın mərkəzi hissəsində, Dayti Milli Parkı ilə sərhəddə yerləşən qorunan landşaft. Landşaft 25266,42 hektar ərazini əhatə edir. Beynəlxalq Təbiəti Qoruma Birliyi (IUCN) ərazinin V kateqoriyaya daxil etmişdir. Bölgə Plantlife tərəfindən beynəlxalq Mühüm Bitki Sahəsi (ing. Important Plant Area IPA) olaraq da tanınmışdır. == Vəhşi həyat == Landşaft flora və faunanın geniş müxtəlifliyini ehtiva edir. Sıx iynəyarpaqlı və enliyarpaqlı meşələr landşaftın ümumi sahəsinin 68%-ni təşkil edir. Landşaftın faunası 44 növ məməli, 130 növ quş, 23 növ sürünən və 12 növ amfibiyadan ibarət olmaqla 209 növlə təmsil olunur. Meşəlik ərazilərdə qəhvəyi ayı, boz qurd və vaşaq yaşayır.